اهمیت تمرینات مقدماتی یا گرم کردن بدن و تمرینات پایانی یا سرد کر
اهداف اصلی این کار افزایش دمای عمومی بدن و عضلات عمیق است تا قدرت کشانی در بافت های کلاژنی بالا رفته و امکان انعطاف پذیری بیشتری را به بدن بدهد.
تمرینات مقدماتی یا گرم کردن
از گرم کردن جهت پیشگیری از آسیب های ورزشی استفاده می شود، گرچه اطلاعات محدودی جهت اثبات این امر وجود دارد اما عقیده بر این است که گرم کردن بدن از بروز ضرب دیدگی ها و پارگی تارهای عضلانی از محل اتصال تاندونی آنها پیشگیری نموده یا از میزان این آسیب ها می کاهد:
بیش از همه، عضلات مخالف دچار پارگی می شوند. عدم توانائی این عضلات در شل شدن سریع، به اضافه قوه انقباضی عظیم عضلات موافق که به اندازه? حرکت قسمت متحرک افزوده می شوند، عضلات مخالف را در معرض ضرب دیدگی شدید و ناگهانی قرار می دهند که در نتیجه می توانند باعث پارگی خود تارهای عضلانی و نیز پارگی از محل اتصال تاندونی آنها بشود، فرآیند گرم کردن صحیح بدن می تواند از سختی و دردناک شدن عضله جلوگیری کرده و یا میزان آن را کاهش دهد.
? اهداف فیزیولوژیک گرم کردن بدن
اهداف اصلی این کار افزایش دمای عمومی بدن و عضلات عمقیق است تا قدرت کشانی در بافت های کلاژنی بالا رفته و امکان انعطاف پذیری بیشتری را به بدن بدهد. با این کار احتمال پارگی های عضلانی و پیچ خوردگی های رباطی کاهش یافته و به پیشگیری از دردهای عضلانی نیز کمک خواهد شد. هنگامی که دمای سلول ها افزایش یابد همگام با آن در فرآیندهای متابولیکی داخل سلول ها نیز ازدیاد سرعت متقابل روی خواهد داد، زیرا اینگونه فرآیندها وابسته به حرارت و دمای سلولی می باشند.
در برابر یک درجه افزایش دمای داخلی، تقریباً معادل ??% ازدیاد سرعت متابولیسم ایجاد می شود. در دماهای بالاتر آزاد شدن اکسیژن از هموگلوبین و میوگلوبین ها با سرعت و میزان بیشتری میسر شده و میزان جریان خون بالا می رود و چسبندگی عضلانی کاهش می یابد که این پدیده باعث بهبود اکسیژن رسانی در خلال فعالیت خواهد شد. سرعت انتقال تکانه های عصبی نیز افزایش می یابد. به کارگیری دستجات عضلانی قبل از به کارگیری آنها در فعالیت های قدرتی به بهبود عملکرد شخص منجر خواهد شد.
اگر در یک واحد حرکتی ابتدا بار کاری نسبتاً بالائی اعمال شده و سپس فعالیت اصلی به عضله تحمیل شود، احتمالاً انگیزش بیشتری حاصل خواهد شد که در مجموع نتیجه آن، افزایش ظرفیت فعالیت بدنی در شخص ورزشکار است.
برای اینکه فرآیند گرم کردن، بدن را به حالت آماده دربیاورد حداقل پانزده تا سی دقیقه وقت لازم است که در این مدت دمای بدن افزایش می یابد و تغییرات ذیل در فیزیولوژی بدن ایجاد می شود: افزایش دسترسی عضلات به شبکه های مویرگی به منظور آمادگی برای فعالیت بیشتر و فراهم نمودن قند خون و آدرنالین موردنیاز. مدت زمان لازم برای اینکه بدن به طور رضایت بخشی گرم شود برحسب وضعیت فرد متغیر است و با بالا رفتن سن افزایش می یابد.
فرآیند گرم کردن برحسب نوع رقابت نیز فرق می کند. به ورزشکاران توصیه می شود که در چارچوب فعالیت هائی خود را گرم کنند که شباهت به مسابقه داشته و قرار است آنها در آن رقابت نمایند. بنابراین شخصی که دونده? دو سرعت است باید مقداری به صورت آهسته بدود، چند بار استارت زده و باالأخره بعضی از نرمش های کششی و تمرینات عمومی بدن را اجراء کند.
بازیکن بینس بال ابتدا باید نرمش های عموم یبدن را انجام دهد، چند بار چوب بیس بال را در هوا حرکت داده و پرتاب های مقدماتی را اجراء نماید و در این ضمن متناوباً حرکات کششی را نیز انجام دهد. به نظر می رسد به کارگیری اصل اضافه بار و حرکات تقلیدی برای آن دسته از مسابقاتی که نیاز به هماهنگی عصبی - عضلانی دارند بسیار حائزاهمیت باشد. در روزهائی که هوا سرد است مدت زمان فرآیند گرم کردن بدن باید افزایش بیابد و هنگام انجام فعالیت ها لباس گرم پوشیده شود. حرکات کششی در مراحل گرم کردن و سرد کردن از اهمیت خاصی برخوردار است.? فرآیند گرم کردن بدن
عموماً این فرآیند به دو دسته تقسیم می شود:
?) گرم کردن عمومی یا گرم کردنی که به رشته? ورزشی ارتباط ندارد. این دسته شامل فعالیت هائی هستند که باعث گرم شدن عمومی بدن می شوند. بدون کوچکترین ارتباطی به مهارت هائی که در رشته? مربوطه لازم الاجراء است.
?) گرم کردن اختصاصی یا مرتبط با رشته ورزشی که تقلیدی است، یعنی همان مهارت ها و یا مشابه همان مهارت هائی هستند که در مسابقه باید انجام شوند (مانند: پرتاب وسیله، ضربه زدن با راکت یا چوب و مرور فنون رشته? ورزشی خاص).
گرم کردن عمومی: شیوه های این فرآیند باید شامل دویدن به صورت آهسته یا دوی راحت و تمرینات عمومی و کششی باشد. این مراحل باید بدن را برای فعالیت آماده ساخته و آن را نرم و روان کند. این فعالیت ها باید از شدت عمل کافی و مدت زمان مناسب برخوردار باشند تا دمای بافت های عمقی بدون ایجاد خستگی افزایش بیابد، هنگامی که ورزشکار عرق کرد، دمای داخلی بدن به حد مطلوب رسیده است.
طبیعت گرم شدن بدن متغیر بوده و تا حدودی به ماهیت فعالیت وابسته است. برخی از این فعالیت ها برای کلیه رشته های ورزشی مناسب بوده و باید با کنار سایر فعالیت هائی که برای رشته های ورزشی تخصصی طراحی شده اند، انجام شوند.
گرم کردن اختصاصی: پس از اتمام شیوه های عمومی گرم کردن بدن، ورزشکار باید به آن دسته از تمریناتی که مختص مسابقات با فعالیت های اوست بپردازد. افراد باید با سرعت متوسط کار را شروع کرده و سپس هنگامی که متوجه ازدیاد دمای بدن و افزایش فعالیت قلب و عروق شدند به شدت عمل خود بیافزایند. اثرات فرآیند گرم شدن بدن ممکن است تا مدت چهل و پنج دقیقه نیز ادامه یابد. ولی هر چه قدر که دوره? گرم کردن به فعالیت اصلی نزدیکتر باشد. اثرات مثبت آن بر روی فعالیت فوق بیشترین بهره را از فرآیند گرم کردن خواهد برد. نباید بین اتمام این فرآیند و شروع فعالیت اصلی بیش از پانزده دقیقه فاصله بیافتد.
تمرینات پایانی یا سرد کردن
چنین مرسوم است که ورزشکارها و سایر افرادی که درگیر تمرینات بدنی منظم می شوند، به سرد کردن بدن خود دست می زنند. به این معنی که پس از جلسات رقابت و تمرین به انجام تمرینات نرم و سبک می پردازند. حداقل دو دلیل عمده جهت این قبیل تمرینات در دست است.
?) سطح اسید لاکتیک عضله و خون، هنگام برگشت به حال اولیه فعال نسبت به برگشت به حال اولیه غیرفعال سریع تر کاهش پیدا می کنند. لذا سرد کردن بدن، سبب کاهش اسیدلاکتیک و برگشت به حال اولیه? سریع تری پس از خستگی بدنی می شود.
?) فعالیت سبک و سنگین سبب ادامه? تلمبه عضلانی حاصل از انقباضات شده لذا تجمع خون در اندام ها به ویژه پاها جلوگیری می کنند. تلمبه عضلانی یا عمل مکشی که توسط انقباض و انبساط متناوب عضلات فعال ایجاد می شوند به بازگشت وریدی کمک می کند. جلوگیری از تجمع خون نه فقط امکان کوفتگی تأخیری عضلات را کاهش می دهد، بلکه ضعف و سرگیجه را نیز کاهش می دهد.
در مورد سرد کردن بدن در حال حاضر مراحل ویژه یا فعالیت هائی در دسترس نیست، هر چند می توان توصیه نمود که فعالیت های اصلی باید بلافاصله پس از جلسات تمرین یا مسابقه دنبال شوند، به عنوان مثال می توان پس از دوهای سنگین و شدید به انجام دوی سبک یا راه رفتن و پس از یک مسابقه فشرده? بسکتبال، به اجراء شوت آزاد یا شوت از نقاط مختلف زمین پرداخت. پس از این، به انجام پاره ای از نرمش ها و سپس تمرینات کششی اقدام نمود. فعالیت اصلی و تمرینات کششی می بایست به عنوان مهمترین مراحل سرد کردن بدن مورد توجه قرار گیرند.